90% legale cannabis in Duitsland? Waarom het onderzoek twijfels oproept

Een nieuw rapport, KonCanG, geproduceerd door de Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen Frankfurt en de Evangelische Universität Freiburg, beweert dat 88,4% van de Duitse cannabisgebruikers hun cannabis de afgelopen zes maanden uit legale bron hebben verkregen.

Sinds de Cannabiswet (CanG) op 1 april 2024 van kracht werd in Duitsland, suggereert het onderzoek dat het land zich grotendeels heeft afgekeerd van de illegale markt.

Op het eerste gezicht lijkt dit een opmerkelijk politiek succes dat erop wijst dat de Duitse Cannabiswet (CanG) een van zijn hoofddoelen heeft bereikt: de handel uit de handen van drugsdealers halen en overbrengen naar gereguleerde kanalen.

Maar een nadere lezing van de studie KonCanG onthult een complexere situatie. Achter het cijfer van 90% gaan methodologische beperkingen, vage definities van “legaal aanbod” en een altijd aanwezige rol voor de zwarte markt schuil.

Een niet-representatief onderzoek

Het onderzoek van KonCanG is gebaseerd op een online enquête onder 11.471 deelnemers, uitgevoerd tussen maart en juni 2025. Hoewel de steekproef groot is, zijn de auteurs er duidelijk over dat deze niet representatief is voor de Duitse bevolking.

De rekruteringsstrategie was gebaseerd op sociale netwerken, activistische netwerken en Cannabis Clubs, groepen die van nature meer betrokken zijn bij het onderwerp. Het is geen verrassing dat de steekproef sterk in het voordeel was van frequente gebruikers: 81% zei minstens een keer per week te gebruiken en 39% dagelijks. Aan de andere kant zijn occasionele gebruikers, die vaak afhankelijk zijn van opportunistische of informele bronnen, ondervertegenwoordigd.

Demografisch gezien was de steekproef 85,9% man, 96,5% Duits staatsburger en aanzienlijk hoger opgeleid dan de algemene bevolking. Dit alles betekent dat de resultaten niet zomaar gegeneraliseerd kunnen worden naar “90% van de Duitsers”.

Legaal, maar niet commercieel

Misschien wel het meest opvallende kenmerk van de resultaten is wat als ‘legaal’ wordt beschouwd. In Duitsland is er geen open recreatieve retailmarkt. In plaats daarvan laat het CanG-kader drie belangrijke toeleveringskanalen toe:

• Home growing, maximaal drie planten per persoon
• Cannabisteeltverenigingen,clubs met maximaal 500 leden
• apotheken,voor medicinale cannabis

Volgens het onderzoek gaf 62,3% van de volwassenen aan thuis te kweken, 43,7% haalde cannabis bij apotheken, terwijl slechts 2,5% kweekverenigingen gebruikte.

Dit betekent dat de ‘legale markt’ in Duitsland geen gestructureerde, belaste industrie is, vergelijkbaar met die in Canada of de VS. In plaats daarvan is het een lappendeken van privéteelt en apotheekaankopen.

Het gekaapte medische kader

Het farmaceutische kanaal illustreert het grijze gebied tussen medisch en recreatief gebruik. Uit het onderzoek bleek dat 94% van de mensen die cannabis in de apotheek kochten, dit deden zonder een recept van hun zorgverzekering. In plaats daarvan vertrouwden ze op particuliere recepten, die makkelijk te krijgen maar duur waren.

In de praktijk betekent dit dat apotheken, die officieel deel uitmaken van het medische systeem, dienen als bevoorradingspunt voor recreatieve consumenten. Het rapport erkent dit en wijst erop dat de hervormingen van de medicinale cannabiswetgeving (MedCanG) de toegang hebben vergemakkelijkt en “blijkbaar ook worden gebruikt door recreatieve consumenten”.

Deze vervaging van categorieën ondermijnt het argument dat de legale markt de illegale markt volledig vervangt. Integendeel, een gereguleerd systeem (medische toegang) is gediversifieerd om tegemoet te komen aan de recreatieve vraag.

Ondanks de optimistische krantenkoppen maakt het KonCanG rapport duidelijk dat de illegale markt niet is verdwenen.

• 36,1% van de volwassenen gaf aan in de afgelopen zes maanden minstens één illegale bron te hebben gebruikt.
• Zelfs na uitsluiting van “vrienden die hun thuisproductie delen” (een legaal grijs gebied), 20,8% haalde nog steeds cannabis bij strikt illegale leveranciers.
• Onder jongvolwassenen (18-24 jaar) bleef 65,7% vertrouwen op dealers als hun belangrijkste bevoorradingsbron.

En slechts 2,5% gebruikte cultuurverenigingen.

Dit suggereert dat, terwijl frequente volwassen gebruikers zijn overgestapt op ‘legaal’ aanbod, jongere en incidentele gebruikers nog steeds vastzitten in de illegale markt.

Gebruikspatronen onveranderd

Het onderzoek bevestigt ook dat legalisatie de consumptiegewoonten in slechts 1 jaar niet radicaal heeft veranderd. De meest voorkomende vorm blijft gezamenlijk met tabak (40,4%), op de voet gevolgd door verdampers (37,7%). Eetbare producten blijven marginaal met 2,4%, ver onder het niveau van Noord-Amerika.

Gender- en leeftijdsverschillen blijven bestaan: vrouwen mengen vaker cannabis met tabak, mannen en niet-binaire respondenten geven de voorkeur aan verdampers, en jongere gebruikers gebruiken zes keer vaker tabakvrije joints dan oudere volwassenen.

Deze patronen wijzen eerder op continuïteit dan op verandering. Legalisatie heeft veranderd waar cannabis vandaan komt, maar niet hoe het wordt geconsumeerd.

Eén gebied waar de CanG een onmiskenbaar effect lijkt te hebben gehad, is op het gevoel van veiligheid van consumenten. Meer dan driekwart van de respondenten zei dat ze niet langer bang waren voor strafrechtelijke vervolging voor hun cannabisgebruik. Deze psychologische opluchting is niet gering, ook al blijven de onderliggende aanbodstructuren onduidelijk.

Te mooi om waar te zijn?

Heeft Duitsland de zwarte markt echt uitgebannen in minder dan 18 maanden? Het bewijs suggereert van niet.

Het cijfer van 90% legaal aanbod is technisch nauwkeurig, maar het weerspiegelt een herclassificatie van bestaand gedrag (thuisteelt en particuliere recepten) in plaats van het creëren van een transparante, belastbare industrie. Het onderzoek zelf waarschuwt dat het niet representatief is en bevooroordeeld in de richting van zware gebruikers, waardoor de resultaten minder generaliseerbaar zijn naar de bevolking als geheel.

Bovendien bestaan er nog steeds illegale kanalen, vooral onder jonge gebruikers, en het medische kader wordt duidelijk misbruikt voor recreatieve doeleinden.

We mogen ook niet vergeten dat de Duitse cannabisregulering nog in de kinderschoenen staat en dat Rome niet in één dag is gebouwd. Het KonCanG rapport biedt belangrijke informatie, maar de optimistische titel verhult de complexiteit van het onderwerp.

Ja, veel consumenten opereren nu binnen de wet. Maar zonder een gereguleerd retailsysteem, met apotheken waar de grens tussen medisch en recreatief gebruik vaag is, en met een aanzienlijk deel van de bevolking dat nog steeds afhankelijk is van illegale dealers, is het voorbarig om te beweren dat de Cannabis Act (CanG) zijn doel heeft bereikt om de illegale markt te ontmantelen.

Het werkelijke effect van legalisatie zal alleen duidelijk worden met grotere, representatieve onderzoeken en na verloop van tijd.