Duitse rechtbank erkent het recht van gevangenen om 50 gram cannabis te bezitten

Het Hof van Beroep in Berlijn (KG) heeft bevestigd dat mensen die een gevangenisstraf van minstens zes maanden uitzitten het recht hebben om tot 50 gram cannabis in hun cel te hebben, op voorwaarde dat het voor persoonlijk gebruik is.

De uitspraak, gedaan op 28 mei 2025, bevestigt dat een gevangeniscel kan worden beschouwd als een “gebruikelijke woning” in de zin van de Cannabis voor Persoonlijk Gebruik Wet (KCanG), waardoor bepaalde cannabisrechten zelfs achter de tralies worden uitgebreid.

Een precedent scheppende zaak

De beslissing volgt op de zaak van een man die sinds september 2023 in de gevangenis zit en in zijn cel in het bezit werd aangetroffen van 45,06 gram cannabishars met 13,64 gram THC. De cannabis was voor persoonlijk gebruik. Hoewel er aanvankelijk een strafzaak tegen hem werd aangespannen, verwierp de arrondissementsrechtbank van Berlijn-Tiergarten de aanklacht onder verwijzing naar Artikel 3, lid 2, zin 1, nr. 1 van de KCanG, dat volwassenen toestaat tot 50 gram in hun “gewone verblijfplaats” te bezitten.

De rechtbank concludeerde dat een gevangeniscel als een dergelijke verblijfplaats kan worden beschouwd, aangezien de wet gewone verblijfplaats definieert als een plaats waar een persoon verblijft voor een periode die niet tijdelijk is, dat wil zeggen ten minste zes opeenvolgende maanden.

Volgens de rechtbank hebben “korte onderbrekingen” in het verblijf geen invloed op deze classificatie. Het onvrijwillige karakter van de opsluiting, zo oordeelde het hof, maakt deze definitie niet ongeldig.

De procureur-generaal gaat in hoger beroep

Niet iedereen was het hiermee eens. De aanklager vocht deze interpretatie aan met het argument dat de Cannabiswet niet bedoeld was om bezit in gevangenissen toe te staan. Het beriep zich op Artikel 8(2) van het Wetboek van Strafvordering, dat over het algemeen het laatst bekende vaste adres van een persoon gebruikt voor jurisdictiedoeleinden. Op basis hiervan vroeg de officier van justitie om een striktere interpretatie van de wet, met het argument dat gevangeniscellen niet als privéwoningen mogen worden beschouwd.

Daarnaast uitte het openbaar ministerie zijn bezorgdheid over de gevolgen voor de veiligheid en orde in gevangenissen, door te suggereren dat cannabisbezit achter de tralies het beheer van de inrichtingen zou kunnen bemoeilijken.

Hof van Beroep bevestigt ruime interpretatie

Ondanks deze bezwaren bevestigde de 5e Strafkamer van het Regionale Hof van Beroep de beslissing van de Tiergarten District Court, benadrukkend dat het de daadwerkelijke leefomstandigheden zijn, en niet de wettelijke status of opzet, die doorslaggevend zijn bij het definiëren van habitueel verblijf in de zin van het KCanG. Het Hof citeerde de wettelijke documenten achter de wet en wees erop dat deze was opgesteld op basis van sociale en fiscale normen die voorrang geven aan waar iemand feitelijk woont in plaats van hoe hij daar is gekomen.

De rechtbank zei dat “algemene overwegingen met betrekking tot de veiligheid en orde in de gevangenis en de bedreiging van het doel van de gevangenis” niet expliciet in de wet waren opgenomen en daarom niet konden rechtvaardigen dat de rechten die door de KCanG worden verleend, worden beperkt.

Bezit ja, consumptie en cultuur misschien niet

Hoewel de rechtbank het recht om cannabis te bezitten in gevangeniscellen bevestigde, maakte ze duidelijk dat dit niet neerkwam op een recht om cannabis te consumeren tijdens detentie. Volgens KG blijven gevangenisadministraties volledig bevoegd om regels op te leggen die consumptie verbieden, op grond van institutionele overwegingen.

De rechtbank stelde dat administraties “in het algemeen het bezit en gebruik van cannabis in penitentiaire inrichtingen en forensische behandelinrichtingen kunnen verbieden op basis van de toepasselijke gevangeniswetgeving, om redenen van veiligheid en orde in de inrichting”.

Interessant genoeg deed het Hof geen uitspraak over de vraag of cannabisteelt in gevangenissen wettelijke bescherming kan genieten. Hoewel artikel 9(1) van de KCanG thuisteelt beperkt tot “privé woonruimten”, is het onduidelijk of cellen wel of niet onder deze definitie vallen. Toekomstige uitspraken zullen dit juridische grijze gebied misschien moeten verduidelijken!