Hongarije voert oorlog tegen drugs op

Onder leiding van premier Viktor Orbán heeft de Hongaarse regering een grootscheepse onderdrukkingscampagne gelanceerd die wordt voorgesteld als een morele kruistocht om de jeugd van het land te beschermen.

Zo kondigde de regering in maart 2025 een nationale anti-drugscampagne aan, vergezeld van een nultolerantiebeleid, in april gevolgd door een grondwetswijziging die verklaart: “De productie, consumptie, distributie en promotie van drugs zijn verboden in Hongarije.”

Van schadebeperking naar vijandigheid

Ooit had Hongarije een van de meest progressieve drugsbeleid in Centraal-Europa. Tussen 2000 en 2009 moedigde de nationale anti-drugsstrategie schadebeperking aan, met als een van de resultaten een afname van het delen van naalden. Hoewel decriminalisering nooit werd doorgevoerd, richtte het systeem zich meer op behandeling en preventie dan op repressie.

Dit alles veranderde radicaal toen Fidesz in 2010 aan de macht kwam. Volgens Tamás Kardos, die schrijft voor Talking Drugs, “werden de middelen voor de strijd tegen drugs met een tiende verminderd, werden de grootste schadebeperkingscentra in Boedapest gesloten en werd de instelling die verantwoordelijk is voor de coördinatie van de strijd tegen drugs afgeschaft”.

Sinds 2020 heeft Hongarije geen officiële drugsstrategie meer.

Boedapest probeerde in 2024 een meer evenwichtige aanpak te herlanceren door zich aan te sluiten bij de anti-drugsstrategie van de EU, maar Fidesz-parlementsleden vielen dit initiatief aan en noemden het een “verkapte liberalisering van drugs”.

Ineffectieve criminalisering

Ondanks strengere wetten onthulde het ESPAD 2024 onderzoek een sterke toename in het gebruik van psychoactieve stoffen onder jongeren in Hongarije. Onder 15- tot 16-jarigen staan Hongaarse scholieren op de eerste plaats wat betreft roken, gebruik van elektronische sigaretten, gebruik van alcohol en amfetaminen en MDMA. Deze cijfers onthullen een diepe tegenstrijdigheid: de bestraffende aanpak van het land heeft het drugsgebruik niet verminderd, maar waarschijnlijk verergerd.

In plaats van de worteloorzaken zoals sociale ongelijkheid, slechte geestelijke gezondheidszorg en onstabiele huisvesting aan te pakken, blijft de Hongaarse regering investeren in scaremongering strategieën en verhoogde wetshandhaving. Volgens Tamás Kardos hebben “criminalisering en bangmakerij weinig gedaan om de vraag te verminderen”.

Nieuwe drugswetten, die midden 2025 van kracht worden, hebben de wetshandhaving al aangemoedigd. Meldingen van willekeurige huiszoekingen, intimidatie en proportioneel gebruik van geweld door de politie zijn toegenomen. Agenten hebben hun tactieken hervat zoals “invallen in nachtclubs”, het sluiten van concertzalen om alle bezoekers te fouilleren en het arresteren van jongeren op straat zonder geldige reden.

In een schrijnend geval dat het nieuws haalde, werd een 56-jarige man bewusteloos geslagen tijdens een routine identiteitscontrole in Szeged, nadat hij in het bezit was bevonden van een paar gram cannabis. Hij stierf na twee operaties. De politie beweerde later dat hij in het bezit was van synthetische drugs en zich tegen zijn arrestatie had verzet. Een intern onderzoek concludeerde dat het gebruik van geweld door de agenten “noodzakelijk, rechtmatig, professioneel, effectief en proportioneel” was.

Tamás Kardos vat de absurditeit van deze officiële versie samen: “Het is moeilijk om de woorden te vinden om deze reactie te beschrijven, en nog moeilijker om te geloven dat het lopende onderzoek van het centraal onderzoeksbureau tot een andere conclusie zal komen.”

Hypocrisie en de alcoholuitzondering

Terwijl Hongarije de controle over drugs versterkt, blijft het alcohol promoten als een integraal onderdeel van het nationale leven. Naast de drugsbestrijding heeft de regering een “barprogramma” gelanceerd, waarbij subsidies van €7.500 worden aangeboden om bars in dorpen met minder dan 1.000 inwoners te ondersteunen. De reden? Bars zijn “essentiële gemeenschapsruimtes”.

Gevraagd naar de tegenstrijdigheid tussen het aanpakken van illegaal drugsgebruik en het aanmoedigen van alcoholgebruikl, antwoordde de minister verantwoordelijk voor het kantoor van de premier: “Het essentiële onderscheid is dat drugsgebruik illegaal is, terwijl alcoholgebruik dat niet is, en met mate kan alcohol gunstige effecten hebben op de gezondheid.”

Volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie lijdt bijna één op de vijf Hongaren aan problematisch alcoholgebruik, een percentage dat ver boven dat van de meeste EU-landen ligt. Tegelijkertijd blijft de toegang tot medicinale cannabis geblokkeerd en krijgen degenen die het illegaal proberen te verkrijgen zware straffen.

Kinderen als rechtvaardiging, geen prioriteit

De Hongaarse autoriteiten halen vaak de bescherming van kinderen aan om controversiële wetten te rechtvaardigen. In maart 2025 verbood de regering pride marsen, met het argument dat ze een risico vormden voor kinderen. Dezelfde rechtvaardiging wordt nu gebruikt om de oorlog tegen drugs op te voeren.

Deze retoriek gaat echter niet gepaard met investeringen in de geestelijke gezondheid van jongeren, onderwijs of preventiediensten. In plaats daarvan wordt er geld besteed aan toezicht, arrestaties en campagnes die drugsgebruik associëren met moreel verval.

“De afname van sociale en gezondheidsondersteuning voor jongeren zal worden toegeschreven aan degenen die drugs gebruiken,” merkt Talking Drugs op.

Zelfs kleinschalige cannabisteelt wordt nu streng aangepakt. Onder de nieuwe regels kan het kweken van zes planten, een relatief kleine overtreding in veel Europese landen, leiden tot boetes die gelijk zijn aan de boetes voor drugshandel.

Bovendien moeten mensen die gearresteerd worden in het bezit van een “kleine hoeveelheid” van de drug nu zes maanden ontwenningskuur ondergaan of hun leverancier aangeven.

Het optreden tegen drugsgebruik staat niet op zichzelf. Een nieuw wetsvoorstel getiteld “Transparantie in het openbare leven” zou de staat toelaten om elke organisatie te ontbinden die het beschouwt als een bedreiging voor de “Hongaarse soevereiniteit”. Dit zou een afschrikwekkend effect kunnen hebben op NGO’s, journalisten en actoren uit het maatschappelijk middenveld, waarvan velen al het slachtoffer zijn van toezicht of intimidatie.

Tamás Kardos schrijft: “Geweld is losgelaten op migranten, holebi’s en drugsgebruikers. Wie is de volgende?