Nederlands experiment met legale cannabis: coffeeshops nu beperkt tot legale hasj geproduceerd in het land

Nederland is een nieuwe fase ingegaan van hun gereguleerde cannabisexperiment. Sinds september mogen de 80 coffeeshops die deelnemen aan de proef alleen nog haschisch verkopen die geproduceerd is door erkende nationale telers.

Hoewel veel ondernemers de uitbreiding van het legale aanbod verwelkomen, blijven ze zich zorgen maken over het verdwijnen van de Marokkaanse haschisch, die lange tijd op het menu van Nederlandse coffeeshops heeft gestaan.

Het einde van de “achterdeur” voor hasj

Sinds het experiment in april van start ging, moeten coffeeshops in tien gemeenten, waaronder Nijmegen, Arnhem, Groningen, Zaanstad, Almere, Voorne aan Zee, Heerlen, Maastricht, Breda en Tilburg, hun cannabis uitsluitend betrekken van door de staat erkende telers. Het initiatief, dat vier jaar zal duren, is bedoeld om te testen of het haalbaar is om verder te gaan dan het traditionele Nederlandse gedoogbeleid, dat de verkoop van cannabis gedoogt, maar waarvan de productie illegaal blijft.

Tot nu toe mochten coffeeshops hasj blijven verkopen via de ‘achterdeur’ van de illegale markt. Deze uitzondering eindigde op 1 september, nadat binnenlandse producenten hun productie hadden verhoogd om aan de vraag te voldoen. Volgens de Nederlandse krant NRC, leveren vijf telers nu voldoende hoeveelheden gereguleerde hasj.

Voor coffeeshophouders is de overgang gemakkelijker gebleken dan verwacht.

“Op een paar uitzonderingen na hebben vaste klanten zich vrij gemakkelijk aangepast,” zegt Maikel van Nieuwkasteele, eigenaar van de Smokery in Wormerveer, geciteerd door NRC. In april bood zijn winkel slechts drie soorten legale hasj aan; nu staan er vijftien op het menu.

Nederlandse hasjproductie in de lift

Achter dit experiment staan tien gelicentieerde producenten, die onder streng toezicht werken. Faciliteiten zoals Hollandse Hoogtes in Bemmel hebben honderden arbeiders in dienst om zowel cannabisbloemen als hasj te produceren.

“We kunnen de Marokkaanse hasj nooit namaken, maar we kunnen wel een alternatief bieden,” verklaarde Rick Bakker, directeur van Hollandse Hoogtes, in een interview met NRC.

De gebruikte methoden variëren. Sommige producenten richten zich op ambachtelijke technieken zoals water hasj of rosin, terwijl anderen, zoals CanAdelaar, hebben gekozen voor grootschalige productie in omgebouwde kassen, waardoor de kosten laag blijven. De prijzen variëren van €6 tot €11 per gram voor gewone variëteiten, en kunnen oplopen tot €40 of meer voor producten uit het topsegment.

De uitbreiding van het nationale aanbod betekent ook dat de menu’s van coffeeshops diverser worden. Klanten hebben nu toegang tot een breed scala aan legale producten die getest zijn op pesticiden en zware metalen, wat hogere veiligheidsnormen garandeert dan de illegale markt.

De afwezigheid van Marokkaanse hasj

Ondanks deze vooruitgang blijft de afwezigheid van Marokkaanse hasj de kern van de controverse. Bekend om zijn zoete smaak, zachte rook en hoge CBD-gehalte, heeft Marokkaanse hasj tientallen jaren de Nederlandse markt gedomineerd. Boeren in Marokko’s Rifgebergte kweken in unieke klimaatomstandigheden – koude nachten en hete dagen – die Nederlandse kwekers niet kunnen evenaren.

Coffeeshophouders vrezen dat klanten die trouw zijn aan Marokkaanse hasj zullen terugkeren naar de straat. “Ik denk dat de conclusie van het experiment is dat we Marokkaanse hasj niet alleen met Nederlandse producten kunnen vervangen,” zei Van Nieuwkasteele. Rick Brand, eigenaar van coffeeshop De Baron in Breda, was nog directer: “Dit is de beste hasj,” zei hij tegen NRC, terwijl hij betreurde dat de hasj uit zijn schappen verdween.

Onderzoekers delen deze bezorgdheid. Volgens Pien Metaal van het Transnational Institute dreigt het beleid averechts te werken: “Een deel van het experiment zal mislukken als Nederland erop staat alleen Nederlandse hasj te verkopen. De kans is groot dat de verkoop van Marokkaanse hasj zich dan verplaatst naar de straat.”

Sommige consumenten waarderen de betaalbare prijs van Nederlandse hasj. “Zo kunnen ze weer uit eten gaan,” grapt Rick Brand van De Baron, erop wijzend dat goedkopere legale opties gunstig zijn voor budgetbewuste rokers. Maar voor veel traditionele klanten blijft de smaak en ervaring van Marokkaanse hasj onvervangbaar.

Fatima el Ouamari, manager van de Barbershop in Hellevoetsluis, constateert een generatiekloof: “Vooral oudere klanten blijven trouw aan Marokkaanse hasj. En het was toch al aan het afnemen.” Jongere rokers lijken daarentegen meer bereid zich aan te passen aan de nieuwe Nederlandse producten.

Calls voor gereguleerde import

Veel spelers in de industrie en onderzoekers hebben Nederland opgeroepen om gereguleerde import van Marokkaanse hasj te overwegen. Voorstanders zeggen dat het de zwarte markt zou verminderen, consumenten vertrouwde producten zou bieden en zelfs de duurzaamheid zou verbeteren, omdat Marokkaanse productie onder de zon veel minder energie-intensief is dan binnenkweek in Nederland.

“Gereguleerde import van Marokkaanse hasj heeft voordelen,” vertelde Metaal aan NRC. “Het risico op de zwarte markt wordt verminderd, de gezondheid van de consument verbetert en het is duurzamer.”

Tot nu toe heeft de Nederlandse overheid dergelijke importen echter uitgesloten. Het kweken van hasj voor recreatieve doeleinden blijft illegaal in Marokko en de export is beperkt door internationale verdragen. Maar door het opzetten van een onderzoekscentrum zou Marokko zijn producten gemakkelijk en legaal kunnen exporteren.

Marokko heeft zelf de weg naar legalisatie ingeslagen, maar alleen voor medische en industriële doeleinden. Sinds 2021 mogen boeren met een vergunning in drie provincies van de Rif cannabis kweken voor de medische en wellness markten. Duizenden kleinschalige boeren werken nu legaal onder staatstoezicht en hun producten worden getest om aan strenge normen te voldoen.

Volgens de heer Metaal liggen er momenteel miljoenen kilo’s Marokkaanse cannabis en hasj opgeslagen in afwachting van export. Maar er zijn nog steeds problemen: de Europese farmaceutische circuits zijn al verzadigd en veel Marokkaanse kwekers hebben moeite om aan de strenge kwaliteitseisen te voldoen. Als er geen kopers worden gevonden voor deze producten, waarschuwen experts dat ze dreigen terug te keren naar de illegale markt.