Het drugsverbod, een verborgen factor in de klimaatcrisis

Een nieuw internationaal rapport beweert dat het drugsverbod niet alleen een sociale en politieke mislukking is, maar ook een belangrijke en grotendeels genegeerde factor in de klimaatcrisis.

De meer dan 100 pagina’s tellende studie, getiteld Van bos tot stof, legt een verband tussen de wereldwijde cocaïne-economie en ontbossing, vervuiling, koolstofuitstoot en geweld in het Amazonebekken en daarbuiten. De conclusie is grimmig: klimaatrechtvaardigheid kan niet worden bereikt zonder hervorming van het drugsbeleid.

Het rapport is geproduceerd door de coalitie “Intersection – Land Use, Drug Policy and Climate Justice” en brengt onderzoekers, journalisten en beleidsexperts uit heel Latijns-Amerika en Europa samen. In plaats van milieuvernietiging te zien als een neveneffect van illegale economieën, plaatsen de auteurs het verbod zelf in het centrum van het probleem.

Coca, cocaïne en de uitbreiding van de bosgrens

Een van de centrale argumenten van het rapport is dat een op repressie gericht drugbeleid actief de ontbossing versnelt. Naarmate de repressie in een regio toeneemt, verschuiven de productie- en smokkelroutes naar meer afgelegen en kwetsbare ecosystemen.

“Wanneer er een gewapend conflict of militair ingrijpen komt, duwt dit de grens van de cocaproductie terug naar beboste gebieden.”

De Braziliaanse journalist en mensenrechtenactivist Rebeca Lerer, die het rapport coördineerde, legt uit dat dit patroon in alle regio’s terugkomt. Uitroeiingsinspanningen worden vaak gevolgd door mijnbouwprojecten, veeteelt of landroof, waardoor de ecologische schade nog groter wordt.

In sommige regio’s draagt de teelt van coca direct bij aan de ontbossing. In andere regio’s wordt de schade veroorzaakt door wegen, landingsbanen en infrastructuur die gebouwd is voor het verkeer en die vervolgens gebruikt wordt door andere winningsindustrieën. Volgens het rapport is de cocagerelateerde ontbossing de afgelopen tien jaar verdubbeld en overschrijdt in bepaalde periodes 20.000 hectare per jaar.

Verontreiniging, koolstofuitstoot en giftige bijproducten

Naast landgebruik documenteert het rapport de significante ecologische voetafdruk van de raffinage van cocaïne. Het proces maakt gebruik van benzine, zwavelzuur, ammoniak en aceton en genereert giftig afval dat de bodem, rivieren en wilde dieren vervuilt.

“De productie zelf heeft gevolgen”, zegt mevrouw Lerer. “Omdat het gecriminaliseerd is, is er geen controle over het afvalverwerkingsproces. Dit vervuilt het water, de bodem en de dieren… Er zijn gezondheidsrisico’s voor laboratoriummedewerkers.”

Veldstudies die in het rapport worden aangehaald laten hoge concentraties zware metalen en zuurresten zien in rivieren in de buurt van verwerkingslocaties, evenals een toename in vis- en amfibieënsterfte. Er zijn zelfs sporen van chemische stoffen ontdekt ver van de productiegebieden, vooral in zeedieren langs de Atlantische kust.

De gevolgen voor het klimaat zijn net zo ernstig. Op basis van UNODC schattingen berekenen de auteurs dat de wereldwijde cocaïneproductie in 2023 ongeveer 2,19 miljard ton kooldioxide genereerde, rekening houdend met ontbossing, chemische productie, transport en afvalverwerking.

Verbod, geweld en “narco ontbossing”

Het rapport beschrijft ook hoe het drugverbod wat de onderzoekers “narco-ontbossing” en “narco-mijnbouw” noemen, aanwakkert. Netwerken van drugshandelaars zorgen voor de financiering, logistiek en gewapende bescherming die nodig is voor illegale houtkap, handel in wilde dieren en mijnbouw.

“De cocaïnehandel in het Amazonegebied fungeert als een investeringsbank voor andere milieudelicten”, aldus Lerer.

Van 2017 tot 2021 brachten ten minste 16 grote inbeslagnames in het Braziliaanse Amazonegebied cocaïne aan het licht die verborgen zat in illegale houtzendingen die bestemd waren voor Europa. Deze verstrengelde economieën vergroten het geweld tegen inheemse gemeenschappen en milieuactivisten, terwijl corruptie elke vorm van effectieve controle ondermijnt.

Heroverweging van politiek door ecologische schadebeperking

In plaats van te pleiten voor een simplistisch legalisatiemodel, stellen de auteurs een aanpak voor die zij beschrijven als ecologische schadebeperking. Dit kader koppelt de hervorming van het drugsbeleid aan milieubescherming, arbeidsrechten en inheemse soevereiniteit.

“Ondanks deze effecten is hervorming van het drugbeleid bijna volledig afwezig op de agenda van het klimaatbeleid.”

Het rapport waarschuwt dat slecht ontworpen legale markten de schade van het drugverbod kunnen herhalen door bedrijfsovername, niet-duurzame landbouw en landconcentratie. In plaats daarvan wordt er gepleit voor modellen gericht op inheemse gemeenschappen, familiale landbouw en gediversifieerde agro-ecologische systemen.

Volgens de auteurs zou de verwerking en raffinage verplaatst moeten worden naar stedelijke of industriële gebieden waar afval gereguleerd kan worden. Bescherming van werknemers, teruggave van land en bescherming tegen dwangarbeid en kinderarbeid worden gepresenteerd als essentiële elementen van elke transitie.

“We moeten beginnen met het vrijmaken van het cocablad en dan ontwerpen hoe de handel eruit moet zien vanuit het perspectief van het verminderen van ecologische schade en het vermijden van bedrijfscontrole”, zei Lerer. “Illegale cocaïne bevordert de vernietiging van het milieu, maar de cocaïne van Big Pharma zorgt ook niet voor klimaatrechtvaardigheid.”

Een ontbrekende schakel in klimaatdebatten

Vrom Forest to Dust positioneert het drugbeleid uiteindelijk als een ontbrekende schakel in wereldwijde klimaatstrategieën. Zolang het verbod doorgaat met het verplaatsen van productie, het versterken van criminele netwerken en het externaliseren van milieukosten, zullen de inspanningen om Amazonia te beschermen en klimaatdoelen te bereiken fundamenteel onvolledig blijven, volgens het rapport.