In Frankrijk blijft 99,7% van de cannabis op de zwarte markt

Dankzij een streng verbodsbeleid in Frankrijk zijn de cijfers onbetwistbaar: 99,7% van de cannabis die jaarlijks in Frankrijk circuleert, blijft op de zwarte markt. Deze vaststelling, benadrukt door de vereniging NORML France in een rapport met de titel “Waarom cannabis legaliseren in 2025”, is bedoeld om de ineffectiviteit van repressieve maatregelen aan te tonen en roept de vraag op naar hun relevantie tegenover een markt die blijft bloeien.

Een repressieve strategie met beperkte resultaten

Frankrijk voert al tientallen jaren een van de strengste antidrugsbeleid in Europa, met een combinatie van gerechtelijke sancties en grootschalige politieoperaties. Toch lijken de inspanningen om de cannabishandel aan banden te leggen een marginaal effect te hebben. Volgens gegevens van NORML Frankrijk wordt van de ongeveer 500 ton cannabis die jaarlijks in Frankrijk circuleert, slechts een klein deel (ongeveer 1,6 ton) onderschept door wetshandhavingsinstanties. Met andere woorden, 99,7% van deze markt blijft oncontroleerbaar.

Grootschalige operaties zoals “Place Nette XXL” hebben de dynamiek van de zwarte markt niet kunnen veranderen. Deze communicatieoperaties resulteren vaak in een tijdelijke verplaatsing van handelspunten in plaats van een blijvende vermindering van het aanbod. Ze veranderen ook niets aan de vraag, die hoog blijft, met ongeveer 18 miljoen experimenteerders en 5 miljoen regelmatige gebruikers in Frankrijk.

Een bloeiende criminele markt

Met een geschatte omzet van bijna 4,8 miljard euro per jaar is cannabishandel een belangrijke bron van inkomsten voor de georganiseerde misdaad. Er wordt gedacht dat meer dan 200.000 mensen betrokken zijn bij deze illegale handel, wat de economische omvang van het fenomeen aantoont. De ontwikkeling van handelspraktijken die nu de aandacht van de media trekken maar al lang bestaan (snelle levering, promoties, loyaliteitsprogramma’s) toont aan dat criminele netwerken hun strategieën aanpassen om hun klanten te behouden, net als elk goed bedrijf.

Deze situatie voedt echter een geweldsspiraal. De strijd om de controle over de verkooppunten leidt tot confrontaties tussen handelaars, die vaak gepaard gaan met ernstige gewelddaden, waaronder moord. Dit klimaat van onveiligheid heeft directe gevolgen voor veel buurten en mobiliseert aanzienlijke politiemiddelen, zonder het fenomeen echter te beteugelen.

Internationale voorbeelden

NORML Frankrijk volgt het voorbeeld van andere landen die voor een andere aanpak hebben gekozen, waar cannabisregulering opmerkelijke effecten kan hebben op het terugdringen van de zwarte markt. Canada zag zijn illegale markt dalen met 97% in zes jaar na legalisatie. In Uruguay is 55% van de verkochte cannabis nu afkomstig van legale kanalen. In Duitsland, waar een nieuwe cannabiswet van kracht werd in 2024, is het aantal cannabisgerelateerde misdrijven naar verluidt al met 70% gedaald in Berlijn.

Deze ervaringen suggereren dat een gereguleerde markt niet alleen een aanzienlijk deel van de vraag kan opvangen, maar ook een betere controle van de geconsumeerde producten mogelijk maakt. Een dergelijke aanpak kan ook justitiële en politiële middelen vrijmaken voor een effectievere bestrijding van de georganiseerde misdaad.

Welke toekomst voor Frankrijk?
Geconfronteerd met de ineffectiviteit van het verbod en de omvang van de zwarte markt, wordt de vraag naar cannabisregulering in Frankrijk steeds vaker gesteld door NORML France. Een aanpak gebaseerd op preventie, toezicht en belastingheffing zou de staat in staat kunnen stellen om weer controle te krijgen over een markt die nu bijna volledig buiten haar controle ligt.

Als Frankrijk af wil van een beleid dat maar moeilijk concrete resultaten oplevert, moet het voorbeeld van landen die voor regulering hebben gekozen in overweging worden genomen. Het valt nog te bezien of de politieke wil de trend zal volgen die elders in Europa en de wereld is waargenomen.