Medicinale cannabis met twee snelheden in Europa: Frankrijk en Spanje zien hun beperkende modellen onder ogen

Wilst Germany and the UK are redefining European standards for medical cannabis, France and Spain remain locked into cumbersome and fragmented regulatory frameworks. Het contrast is des te opvallender omdat deze twee landen tot de grootste potentiële markten behoren – bijna 5 miljoen jaarlijkse gebruikers in Spanje en meer dan 5 miljoen in Frankrijk – en over belangrijke troeven beschikken op het gebied van klinisch onderzoek en farmaceutische capaciteit.

In Frankrijk hebben vijf jaar van experimenten geresulteerd in de behandeling van minder dan tweeduizend actieve patiënten; in Spanje is er, ondanks tien toegelaten bedrijven, geen binnenlandse markt ontstaan vóór de hervorming die is aangekondigd voor eind 2025.

Zoals het Spain Cannabis Market Report 2025 aangeeft, heeft het land in 2025 al meer dan 22 ton medische bloem geëxporteerd, terwijl het niet in staat is om zijn eigen patiënten te bedienen. Frankrijk noch Spanje hebben een gebrek aan vaardigheden of infrastructuur; het zijn hun beperkende modellen die verhinderen dat hun industriële capaciteit wordt omgezet in een echt grootschalige markt.

De beperkende convergentie van het Franse en Spaanse model tegenover een open Europa

Terwijl Duitsland en het Verenigd Koninkrijk toegangsmodellen hebben ontwikkeld op basis van een brede beschikbaarheid van apotheken, zijn er verschillende formaten, waaronder inhaleerbare bloemen, en telemedicine en telemedische diensten die het patiëntentraject stroomlijnen, hebben Frankrijk en Spanje bewust gekozen voor controlekaders die in de eerste plaats zijn ontworpen om het regelgevingsproces te beveiligen, en pas daarna toegang te verlenen.

In Duitsland heeft deze open architectuur geleid tot een massale toepassing van medicinale cannabis:meer dan 160 ton geïmporteerd in 2025, duizenden patiënten die op afstand worden gevolgd en een markt waar inhalatie – essentieel bij de behandeling van acute pijn – is gereguleerd.

Het Duitse en Britse model houdt zeker een risico in: een te grote concentratie van voorschriften bij een paar privéplatforms, wat kritiek op mogelijk misbruik oplevert. Maar dit model heeft een snelle overgang mogelijk gemaakt voor patiënten die vroeger zelfmedicatie gebruikten: ze hebben nu toegang tot gestructureerde klinische monitoring.

In tegenstelling daarmee hebben Frankrijk en Spanje systemen gebouwd met als prioriteit institutionele controle, vaak beïnvloed door de bezorgdheid van de veiligheidsdiensten – vandaar de strikte uitsluiting van bloem, ondanks het gedocumenteerde klinische gebruik ervan in andere landen.

Deze keuze staat in schril contrast met de resultaten die in de twee landen zijn waargenomen: de gegevens van het Franse experiment laten een opvallend veiligheidsprofiel zien, met alleen 86 significante bijwerkingen en minder dan 20 ziekenhuisopnames – ook al behandelt het programma ernstige indicaties: neuropathische pijn (60% van de actieve patiënten), multiple sclerose, epilepsie, kanker of palliatieve zorg. Spanje zal vergelijkbare indicaties aannemen, met een bredere definitie van chronische pijn.

Het andere grote verschil zit in de toegangsarchitectuur. In Frankrijk zijn meer dan 2.200 professionals opgeleid, waaronder bijna 1.000 apothekers, wat een geleidelijke evolutie van het aanvankelijk op ziekenhuizen gerichte model mogelijk maakt: tegen 2025 zal 53% van de verstrekkingen al plaatsvinden in stadsapotheken, een teken dat het ecosysteem zich wil uitbreiden. Spanje, daarentegen, blijft een nog meer gesloten model: alleen voorschrijven, verstrekking voorbehouden aan de 353 ziekenhuisapotheken, en een structureel onvermogen om het apotheeknetwerk te mobiliseren – wat het moeilijk maakt om snel te groeien en een grote uitdaging vormt voor ziekenhuizen die al verzadigd zijn.

Tot slot hebben de twee landen nog een andere beperking gemeen: een toegangsarchitectuur die afhankelijk is van productregistratie, hoewel de regelgevingsstructuren sterk verschillen: Frankrijk werkt met afgewerkte producten, die rechtstreeks in hun farmaceutische vorm worden geleverd, terwijl Spanje een mistraal model oplegt, waarbij de apotheker elk product bereidt in de dosering die voor een specifieke patiënt is vastgesteld.

In beide gevallen brengt de verplichting tot‘registratie van elk product deze systemen op één lijn met de meest restrictieve modellen in Europa, zoals die in Polen of Oekraïne, in tegenstelling tot open markten zoals Duitsland of het Verenigd Koninkrijk, waar eenvoudige naleving van farmaceutische normen voldoende is voor markttoegang, zonder een volledig farmaceutisch dossier voor productregistratie – wat het voor nieuwe leveranciers gemakkelijker maakt om de markt te betreden.

Deze restrictieve kaders hebben zeker hun voordelen: sterkeklinische legitimiteit, solide farmaceutisch toezicht en de mogelijkheid om op middellange termijn overheidsvergoedingen te integreren – een groot verschil met de Duitse of Britse modellen, waar de meerderheid van de patiënten uit eigen zak betaalt. Maar de Franse en Spaanse systemen kunnen nog lang niet voldoen aan de werkelijke behoeften, die worden geschat op enkele honderdduizenden patiënten in elk land. De grafieken van het Franse experiment illustreren deze asymmetrie perfect: na vier jaar inspanningen zijn er nog maar 1.683 patiënten actief. In Spanje is de markt nog niet begonnen: geen recepten tot de tweede helft van 2026, ook al heeft het land meer dan 22 ton medicinale cannabis geëxporteerd tot september 2025.

In het kort: waar Europa zich beweegt in de richting van open, meerkanaals, patiëntgerichte modellen, blijven Frankrijk en Spanje gestructureerd alsof het grootste risico de toegang zelf is – en niet de ziekte die deze behandelingen verondersteld worden te verlichten.

Paradoxen van onvoltooide ontwikkeling: koppeling tussen industrie, patiënten en gezondheidszorg

Terwijl Frankrijk en Spanje een beperkend toegangsmodel delen, zijn hun industriële trajecten zeer verschillend – maar convergeren ze naar dezelfde blokkade: het onvermogen om echte productiecapaciteit te koppelen aan een functionele binnenlandse markt. Toch hebben beide landen dynamische ecosystemen: in Spanje vertegenwoordigen bijna 70 bedrijven die actief zijn in het medische segment €148 miljoen aan activa, geconcentreerd in een paar grootschalige projecten – verschillende hectaren kassenbouw, extractieplatforms, bestraling, verwerking en EU-GMP infrastructuur.

In Frankrijk is, ondanks het gebrek aan binnenlandse productie in experiment, een soevereine sector in opkomst: Overseed, die meer dan €8 miljoen heeft opgehaald, Chenevia of DelleD-La Fleur proberen een nationale waardeketen op te zetten die de binnenlandse markt kan bevoorraden en zich op de export richt. Het is dus niet de industriële ambitie die ontbreekt, maar het kader om die te verbinden met echte toegang.

Spanje illustreert deze paradox op een bijzonder opvallende manier. Het land heeft een geavanceerde farmaceutische infrastructuur, maar zijn industrie is bijna uitsluitend gericht op de export. Volgens het Spain Cannabis Market Report 2025, werd er in 2025 meer dan 22 ton medische bloemen geëxporteerd… terwijl slechts 8 ton afkomstig is van de binnenlandse teelt. De overige 14 ton is afkomstig van herconditioneringsoperaties, biomassa-extractie of bestraling voor microbiologische controle, voorafgaand aan wederuitvoer naar Portugal, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk of Zwitserland.

Twee van de drie door Spanje geëxporteerde producten zijn dus nooit op Spaanse bodem geteeld. Dit model, dat dicht aanleunt bij dat van een geïntegreerde farmaceutische hub, biedt duidelijk potentieel – formulering, ontwikkeling van nieuwe formaten, klinische tests, analyse, regelgevende diensten – maar stelt het land ook bloot aan extreme afhankelijkheid van volatiele externe markten, zoals blijkt uit de recente Portugese blokkade in verband met de aanscherping van de rapportage- en licentienormen, of zoals geïllustreerd door de spanningen over de Duitse importquota, of het tekort aan dronabinol in 2023-2024 dat leidde tot een klinische verslechtering voor 86% van de betrokken patiënten.

Frankrijk heeft ondertussen een dicht farmaceutisch weefsel, een krachtig apothekennetwerk en een geloofwaardig ecosysteem voor start-ups, maar deze troeven blijven losgekoppeld van de echte markt. Alle experimenten zijn afhankelijk van import, die onderhevig is aan geopolitieke en logistieke onzekerheden. Deze structurele kwetsbaarheid wordt nog verergerd door de aanhoudende politieke instabiliteit: parlementaire ontbinding, de val van de regering, opeenvolgend uitstel, vertraagde TRIS en het ontbreken van een tijdschema voor de uitrol.

CBD is een verdere openbaring van dit onvermogen om te reguleren wat we tolereren. In Frankrijk had de uitspraak van de Conseil d’Etat van 2021 de sector gestabiliseerd, honderden winkels toegelaten en de verkoop in tabakswinkels gelegitimeerd. Toch wil de begrotingswet van 2026 de markt opnieuw centraliseren binnen het monopolie van tabakswinkels en een belasting van 26% heffen, waardoor het concurrentievermogen van de industrie, banen en de toegankelijkheid voor consumenten in gevaar komen – een paradox voor een niet-narcotisch product dat op grote schaal wordt gebruikt voor het welzijn en dat zal worden opgenomen in het GLB.

In Spanje is de situatie nog onsamenhangender: totaal ontbreken van regelgeving, restrictieve jurisprudentie sinds 2021 voor producenten, onofficieel verbod op verkoop in estancos, ongereguleerde detailhandel. Regelgeving die vergelijkbaar is met die voor tabak (beperking voor minderjarigen, kwaliteitscontrole) zou de situatie kunnen verbeteren. Het is echter essentieel om de belasting laag te houden en distributie via onafhankelijke winkels en online platforms toe te staan.

Aan het eind van de dag vertonen zowel Frankrijk als Spanje dezelfde beperking: een industriële sector die vooruitgang boekt, massaal sociaal gebruik, maar een staat die niet in staat is om een stabiele, leesbare en coherente toegangsmarkt op te bouwen. Totdat deze band tussen industrie, voorschrijvers en patiënten is opgebouwd, zal geen van beide landen kunnen beweren een belangrijke rol te spelen in de Europese architectuur van medicinale cannabis.

Het potentieel voor een leidende rol in Europa vereist structurele hervormingen

Frankrijk en Spanje hebben veel elementen van Europees leiderschap: klinische expertise, farmaceutische infrastructuur, exportindustrie, innovatieve ecosystemen en een potentiële markt van meer dan tien miljoen gebruikers tussen de twee. Bijna één op de drie Europeanen die cannabis gebruiken woont in één van deze landen.

Jaar toch leiden hun toegangsmodellen – ontworpen om regelgevers gerust te stellen in plaats van patiënten te dienen – tot systemen die zo restrictief zijn dat ze niet in staat zijn om de echte vraag te absorberen, losgekoppeld van de Europese dynamiek van bredere toegang. Om deze paradox te doorbreken, moeten beide landen voortbouwen op hun sterke punten, maar van een model van beperking overstappen naar een model van integratie, waarbij de industrie, voorschrijvers en patiënten uiteindelijk een samenhangend systeem vormen.

De eerste dringende noodzaak is om de toegang tot andere dan referentiecentra open te stellen en om het voorschrijven te standaardiseren. Dit betekent dat openbare apotheken volledig moeten worden geïntegreerd, dat telegeneeskunde binnen een veilig kader mogelijk moet worden gemaakt en dat de aankoopprocedures moeten worden aangepast om formaten op te nemen die echt nuttig zijn in de kliniek – waaronder inhaleerbare vormen die momenteel worden uitgesloten, hoewel ze cruciaal zijn voor bepaalde acute pijn en symptomen.

Het is net zo essentieel om de upstream industriële veilig te stellen. Beide landen moeten een stabiel kader voor de binnenlandse productie in stand houden, de registratie van nieuwe producten ondersteunen, grootschalige experimenten en observationele studies uitvoerbaar maken en de kwaliteitseisen harmoniseren om de volatiliteit van de internationale markten te beperken. Een duidelijke en voorspelbare basis voor producenten – of ze nu al exporteren of zich in een opstartfase bevinden – is essentieel om het aanbod van patiënten te garanderen, in plaats van het systeem te blijven blootstellen aan tekorten of politieke arbitrages op korte termijn.

De weg vooruit is duidelijk: bouw aan een brede, farmaceutische, gecontroleerde, maar echt functionele toegang. Als dit niet gebeurt, zullen Frankrijk en Spanje een steriele paradox blijven voortbrengen: overvloedige expertise, een hoogwaardige industrie, miljoenen gebruikers – maar geen markt. In een Europa dat snel convergeert naar meer volwassen modellen, hebben ze nu slechts twee opties: een grondige hervorming doorvoeren of anderen de normen voor medicinale cannabis laten bepalen voor het komende decennium.