Is Malta de legalisering van cannabis aan het doden?

In december 2021 werd Malta het eerste land van de Europese Unie dat het persoonlijk gebruik, de teelt en de niet-commerciële distributie van cannabis legaliseerde. Minder dan drie jaar later wordt dit progressieve kader geconfronteerd met wat velen zien als een langzame maar zekere neergang.

Op 16 mei keurde het Maltese parlement unaniem Wetsvoorstel 128 goed. Ondanks een beperkt publiek debat, introduceert dit wetsvoorstel drastische beperkingen voor cannabisgebruikers en “cannabis harm reduction associations”, of CHRAs, die de kern vormden van de oorspronkelijke hervorming, wat een cruciale vraag oproept: krabbelt Malta terug op cannabislegalisering onder het mom van regulering?

Repressie tegen cannabisclubs en consumenten

De veranderingen in wetsvoorstel 128 gaan veel verder dan kleine aanpassingen. Een van de meest controversiële maatregelen is het opheffen van de anonimiteit van leden van cannabisclubs.

CHRAs zijn nu verplicht om gedetailleerde gegevens bij te houden van al hun leden, inclusief hun persoonlijke gegevens. Hoewel de overheid beweert dat deze gegevens niet kunnen worden ingezien door externe entiteiten of als bewijs kunnen worden gebruikt in de rechtbank, behalve in strafrechtelijke onderzoeken, zien campagnevoerders dit als verraad van beloften die in 2021 zijn gedaan.

“In het geval van cannabisgebruikers wordt het recht op gelijkheid met voeten getreden”, zeggen ReLeaf Malta en Moviment Graffitti in een gezamenlijke verklaring. “De hervorming gaat in tegen de mensen die het zou moeten beschermen, namelijk ons, de consumenten en zelfkwekers van cannabis.”

Deze zorgen weerspiegelen een diepere zorg: dat de Autoriteit voor het Verantwoordelijk Gebruik van Cannabis (ARUC), opgericht om de principes van schadebeperking te promoten, nu een repressieve wending neemt. Uitgerust met nieuwe en uitgebreide bevoegdheden, kan de CURA nu juridische procedures starten, inspecties uitvoeren en boetes opleggen – allemaal instrumenten die haar houding van controle in plaats van preventie versterken.

Dorstgerelateerde overtredingen en openbare consumptie: een juridisch mijnenveld

Een ander centraal twistpunt is de invoering van boetes voor cannabisgeur. Burgers die een “sterke geur” van cannabis verspreiden in de openbare ruimte kunnen nu administratieve boetes krijgen variërend van 50 tot 100 euro. Zelfs particuliere consumenten kunnen een boete krijgen tot €235 als de geur uit hun huis ontsnapt en overlast veroorzaakt.

Joey Reno Vella, uitvoerend voorzitter van de CURA, verdedigde de regel door te verwijzen naar “veelvuldige klachten” van buren over mensen die “op hun balkon roken” of cannabisplanten in hun huis kweken. “Het recht om cannabis te consumeren in je privéwoning blijft ongewijzigd,” vertelde Vella aan de Times of Malta, “maar je kunt dit recht niet uitoefenen door anderen overlast te bezorgen.”

Critici van de maatregel zeggen dat het zowel moeilijk toe te passen als discriminerend is. Zoals een opiniestuk gepubliceerd in Lovin Malta aangeeft, treft deze regeling onevenredig veel mensen die in flatgebouwen of kleine gedeelde ruimtes wonen. Mensen met grotere vrijstaande huizen hebben veel minder kans om getroffen te worden door dit soort klachten, waardoor er een sociale ongelijkheid ontstaat in de toepassing van de wet.

Wettelijke onzekerheid en een terugkeer naar de rechtbanken

Misschien wel het meest veelzeggende teken van deze regressie is de terugkeer van alle cannabisovertredingen naar de rechtbank van eerste aanleg, waardoor de mogelijkheid om kleine overtredingen af te handelen door middel van administratieve boetes verdwijnt.

Deze verandering markeert een hercriminalisering van een gedrag dat was gedecriminaliseerd, waardoor een van de belangrijkste voordelen van de hervorming teniet wordt gedaan: het vrijmaken van wetshandhaving om zich te richten op georganiseerde misdaad in plaats van persoonlijk gebruik.

Deze maatregel is in directe tegenspraak met de principes van de CURA, waaronder “het verminderen van juridische en sociale risico’s” voor consumenten en “het bestrijden van stigmatisering en discriminatie”

Het cumulatieve effect van deze veranderingen is meer dan alleen strengere regelgeving; het suggereert een filosofische verschuiving weg van de schadebeperkende aanpak die Malta ooit positioneerde als pionier van het Europese cannabisbeleid.

Zoals voorstanders van de hervorming al waarschuwden, staat het land nu op een tweesprong. Of het herbevestigt zijn toewijding aan een mensgerichte benadering van cannabisregulering, of het vervolgt een weg die cannabislegalisatie zou kunnen reduceren tot slechts een symbool.