Eerste klinische proef met een behandeling voor hersentumoren op basis van cannabis in het Verenigd Koninkrijk

Een grootschalig klinisch onderzoek naar de rol van Sativex, een cannabisgebaseerd geneesmiddel, bij de behandeling van de meest agressieve hersentumoren, heeft de eerste patiënten in het Verenigd Koninkrijk gerekruteerd

Een baanbrekend onderzoeksproject, vermoedelijk het eerste in zijn soort naar de rol van een medicijn op basis van cannabis bij de behandeling van hersentumoren, is momenteel aan de gang bij Leeds Teaching Hospitals NHS Trust en Christie NHS Foundation Trust in Manchester.

Het ARISTOCRAT-onderzoek heeft als doel vast te stellen of de combinatie van nabiximolen (ook bekend als Sativex) en chemotherapie het leven van mensen met terugkerende glioblastomen kan verlengen.

De studie, geleid door onderzoekers van de Universiteit van Leeds en de Cancer Research UK Clinical Trials Unit van de Universiteit van Birmingham, heeft als doel om in 2023 meer dan 230 glioblastoma-patiënten uit 14 NHS-ziekenhuizen in Engeland, Schotland en Wales te rekruteren.

Een fondsenwervingscampagne door The Brain Tumour Charity in augustus 2021, met de steun van Olympisch kampioen Tom Daley, bracht de 450.000 pond op die nodig is om de proef uit te voeren.

Glioblastomen zijn de meest agressieve vorm van hersenkanker, met een gemiddelde overleving van minder dan 10 maanden na een recidief. Volgens The Brain Tumour Charity zijn er momenteel zeer weinig behandelingsmogelijkheden voor mensen bij wie glioblastoom is teruggekeerd.

Erste resultaten zijn veelbelovend

In 2021 toonde een fase I klinisch onderzoek met 27 patiënten aan dat nabiximolen door patiënten konden worden verdragen in combinatie met chemotherapie en het potentieel hadden om het leven van mensen met terugkerende glioblastomen te verlengen

Als het fase II-onderzoek uitsluitsel geeft, hopen experts dat nabiximolen een nieuw middel kan zijn voor glioblastoma-patiënten – het eerste middel sinds de chemotherapie met temozolomide in 2007.

Dr David Jenkinson, wetenschappelijk directeur van The Brain Tumour Charity, zei: “We zijn verheugd om aan te kondigen dat, dankzij de steun en vrijgevigheid van velen in de hersentumorgemeenschap, de ARISTOCRAT studie de eerste patiënten heeft gerekruteerd.”

“We zijn erg enthousiast dat dit eerste wereldwijde onderzoek, dat hier in het Verenigd Koninkrijk wordt uitgevoerd, de genezing van deze verwoestende ziekte kan versnellen. In de afgelopen tien jaar hebben patiënten en onderzoekers grote interesse getoond in de mogelijkheden van cannabinoïden om glioblastoom te behandelen. We zijn iedereen over de hele wereld die heeft meegeholpen aan de financiering van dit belangrijke onderzoek zeer dankbaar.”

“De eerste resultaten zijn veelbelovend. We willen nu graag begrijpen of het toevoegen van nabiximolen aan chemotherapie de kwaliteit van leven zou kunnen verbeteren en het leven zou kunnen verlengen bij mensen die getroffen zijn door de diagnose glioblastoom. We hopen dat dit het eerste nieuwe geneesmiddel zal zijn voor de behandeling van glioblastoom in meer dan 15 jaar.”

Een “eerste in zijn soort” gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek

Onderzoekers zullen beoordelen of het toevoegen van Sativex aan de huidige standaard chemotherapiebehandeling (temozolomide) volwassenen bij wie na de eerste behandeling een recidief van hun glioblastoom wordt vastgesteld, extra tijd te leven kan geven.

Deelnemers zal worden gevraagd om tot 12 sprays per dag (of de maximale dosis die ze kunnen verdragen als het er minder dan 12 zijn) van Sativex of placebo via de mond toe te dienen.

Daarna zullen ze regelmatige follow-up ondergaan, waaronder klinische beoordeling (elke vier weken), bloedonderzoek, MRI-scans (elke acht weken) en vragenlijsten over de kwaliteit van leven.

Het onderzoek zal bepalen of toevoeging van Sativex aan chemotherapie het leven van patiënten verlengt (algehele overleving), de progressie van hun ziekte vertraagt (progressievrije overleving) of hun kwaliteit van leven verbetert.

Professor Susan Short, hoofdonderzoeker van het onderzoek aan de Universiteit van Leeds, zei: “We zijn erg enthousiast om dit onderzoek hier in Leeds te starten. We kijken uit naar de uitvoering van dit onderzoek, dat ons zal vertellen of medicijnen op basis van cannabinoïden kunnen helpen bij de behandeling van de meest agressieve vorm van hersentumor. De behandeling van glioblastoma is extreem moeilijk. Zelfs met chirurgie, bestraling en chemotherapie groeien deze hersentumoren bijna allemaal binnen een jaar weer aan. Helaas zijn er maar heel weinig opties voor patiënten als dit gebeurt.”

“Medicijnen op basis van cannabinoïden hebben goed beschreven effecten op de hersenen en er is al lange tijd grote interesse in het gebruik ervan bij verschillende soorten kanker. Glioblastomen hebben cannabinoïde receptoren op het oppervlak van hun cellen. Laboratoriumstudies op glioblastoomcellen hebben aangetoond dat deze medicijnen de tumorgroei kunnen vertragen en bijzonder effectief zijn wanneer ze samen met temozolomide worden gebruikt.”

“We hebben nu de kans om deze laboratoriumresultaten en die van het fase I-onderzoek te gebruiken en te onderzoeken of dit medicijn glioblastoma-patiënten kan helpen langer te leven in dit gerandomiseerde klinische onderzoek, het eerste in zijn soort.”

Voorzichtig zijn met op cannabis gebaseerde therapieën

Het potentieel van cannabis om bepaalde soorten kanker te behandelen en zelfs te voorkomen is een zich ontwikkelend onderzoeksgebied.

Van op cannabis gebaseerde producten is aangetoond, anekdotisch en in een groeiend aantal wetenschappelijke onderzoeken, dat ze patiënten op verschillende manieren kunnen helpen, van het beheersen van palliatieve pijn tot het verminderen van de bijwerkingen van standaardbehandelingen zoals chemotherapie.

Tot op heden is er echter geen solide bewijs voor het gebruik ervan bij de behandeling van hersentumoren.

Zoals Dr. Jenkinson zegt: “In de tussentijd kunnen andere cannabinoïde producten helpen bij het verlichten van symptomen, maar er is onvoldoende bewijs om het gebruik ervan aan te bevelen bij de behandeling van hersentumoren. Als je overweegt om cannabinoïde producten of andere aanvullende therapieën te gaan gebruiken, is het essentieel dat je dit eerst met je behandelteam bespreekt, omdat er een wisselwerking kan optreden met andere behandelingen zoals anti-epileptica of steroïden.”