Trump’s “oorlog tegen drugs” in het Caribisch gebied baart zorgen

In de afgelopen maanden heeft president Donald Trump van de Caribische Zee een oorlogstoneel gemaakt.

Zijn regering heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor meerdere militaire aanvallen op schepen die narcotica zouden vervoeren van Venezuela, en pochte dat ze “narco-terroristische” schepen hadden vernietigd. De operaties, uitgevoerd door vliegtuigen en oorlogsschepen van de Amerikaanse marine, hebben ten minste 32 doden opgeleverd, van wie de identiteit niet bekend is gemaakt en van wie de vermeende misdaden niet zijn bewezen.

Explosies op zee, vragen aan land

Volgens Trump zijn de aanvallen onderdeel van een nieuwe campagne om de drugshandel te bestrijden en te voorkomen dat fentanyl en andere verdovende middelen de Amerikaanse kusten bereiken. Tot nu toe heeft het Witte Huis echter geen bewijs geleverd dat de geviseerde boten drugs vervoerden, noch een verklaring waarom de VS Kustwacht, de instantie die wettelijk verantwoordelijk is voor het onderscheppen van smokkelaars, werd omzeild.

Voor Jim Jones, Republikein en voormalig Attorney General of Idaho, is dit beleid meer show dan strategie. “De herhaalde moordaanslagen van Trump in het Caribisch gebied hebben meer te maken met podiumkunst dan met militaire noodzaak,” schreef hij in een opiniestuk gepubliceerd in de Idaho Capital Sun. Hij noemde het beleid “dom” en wees erop dat het opblazen van boten die verdacht worden van het vervoeren van drugs cruciaal bewijs vernietigt en onderzoekers de kans ontneemt om verdachten te ondervragen of toeleveringsnetwerken op te sporen. “Dode verdachten kunnen geen waardevolle informatie vrijgeven”, stelde Jones.

Afgezien van de tactische tekortkomingen waarschuwde Jones dat de praktijk in strijd was met de Amerikaanse wet, omdat het Congres geen toestemming heeft gegeven voor het gebruik van dodelijk geweld, en met de internationale wet, die militaire acties tegen burgers buiten verklaarde oorlogsgebieden beperkt.

Ondermijning van de rechtsstaat

Deze controverse heeft het debat over burgerlijke controle over het leger weer aangewakkerd. Kort na zijn aantreden ontsloeg Secretaris van Defensie Pete Hegseth verschillende senior Judge Advocates General (JAG’s) en noemde hen “obstakels” voor presidentieel gezag. Juristen in het leger zorgen er traditioneel voor dat militaire bevelen voldoen aan nationale en internationale wetten. Hun ontslag, suggereerde Jones, toonde aan dat “Trump niet van plan was om de bestaande wetten na te leven”.

Jones citeerde George Washington en herinnerde aan de woorden van de eerste president over militaire discipline: “Een leger zonder orde, regelmaat en discipline is niet beter dan een opgedragen menigte.” Volgens hem plaatsen de acties van Trump het Amerikaanse leger in een onhoudbare positie, door hen te dwingen potentieel illegale orders uit te voeren die hen kunnen blootstellen aan court martial of internationale vervolging.

De gevolgen zijn al begonnen. Admiraal Alvin Holsey, commandant van US Southern Command en officier die toezicht houdt op operaties in het Caribisch gebied, heeft een onverwachte vroege pensionering aangekondigd. Een andere hoge officier, kolonel Doug Krugman, heeft ontslag genomen wegens Donald Trump’s “minachting voor de grondwet”.

Fentanyl, Venezuela en de geografie van schuld

De rechtvaardiging van de Trump-administratie voor de dodelijke aanvallen berust grotendeels op één enkele bewering: dat Venezuela een belangrijke leverancier zou zijn geworden van fentanyl, de synthetische opioïde die vorig jaar verantwoordelijk was voor meer dan 70.000 doden door overdoses in de VS. Maar experts zeggen dat dit niet waar is.

Zoals Stuart Ramsay, correspondent voor Sky News in Latijns-Amerika, meldde, “Venezuela de schuld geven van de productie van fentanyl is gewoon onjuist”. Ramsay, die zich al jaren bezighoudt met de Mexicaanse kartels, zegt dat fentanyl in Mexico wordt gesynthetiseerd uit chemische precursors uit China en vervolgens rechtstreeks naar de VS wordt verscheept via de zuidelijke grens. “Venezuela is niet noemenswaardig betrokken bij deze handel in fentanyl,” benadrukte Ramsay.

In plaats daarvan dient Venezuela als een doorvoerland voor cocaïne, waarvan veel wordt geproduceerd in de buurlanden Colombia, Peru en Bolivia. De boten die het doelwit zijn van de Amerikaanse aanvallen vervoeren over het algemeen cocaïne die niet bestemd is voor Florida of Texas, maar voor Trinidad en Tobago, West-Afrika en uiteindelijk Europa.

“President Trump zegt dat deze schepen op weg zijn naar de Verenigde Staten,” zei Ramsay, “maar in werkelijkheid zijn ze vooral op weg naar Europa.”

Deze ontkoppeling tussen retoriek en geografie voedt vermoedens dat de “oorlog tegen drugs” een dekmantel zou kunnen zijn voor politieke of economische doelstellingen. De aanwezigheid van de USS Gerald R. Ford, ’s werelds grootste vliegdekschip, voor de Venezolaanse kust heeft weinig te maken met de strijd tegen drugshandel, een missie die meestal wordt uitgevoerd door kleine patrouilleboten of de kustwacht. Voor veel analisten lijkt het echte doel te zijn om president Nicolás Maduro onder druk te zetten, wiens socialistische regering een langdurige tegenstander van Washington blijft.

Een doctrine geworteld in het Pentagon

Documenten verkregen door The Intercept onthullen dat het Pentagon al lang een agressievere rol overweegt in anti-drugsoperaties. Een rapport uit 2015 van het Institute for Defense Analyses, in opdracht van het Department of Defense, beveelt “directe militaire actie” aan tegen transnationale criminele organisaties. Gebaseerd op interviews met 62 veroordeelde drugshandelaren, waaronder belangrijke kartelfiguren, stelde de studie voor om “kinetisch richten” – militair jargon voor dodelijk geweld – te gebruiken tegen kartelhoofden.

Een van de auteurs van het rapport, voormalig DEA ambtenaar Joseph Keefe, vertelde The Intercept dat het idee is ontstaan tijdens de oorlog in Irak, toen de Amerikaanse strijdkrachten opstandelingen en handelaars begonnen te zien als vergelijkbare “netwerken van slechteriken”. Maar zelfs Keefe, die ooit voorstander was van beperkte militaire samenwerking, zei dat de bootbombardementen van Trump te ver gingen. “Samenwerken is nuttig,” verklaarde hij, “maar niet iedereen vermoorden.”

Zijn co-auteur, William Simpkins, een gepensioneerde voormalige waarnemend DEA-beheerder, ging verder. “Het opblazen van die eerste boot was een buitengerechtelijke moord, dat moet je toegeven,” zei hij. Simpkins wees erop dat de meeste mensen aan boord van deze schepen smokkelaars van laag niveau waren, geen kartelbazen. “Zelfs als ze lid waren van deze organisatie, behoorden ze waarschijnlijk niet tot de hoogste leden.”

Ironisch genoeg werd in hetzelfde rapport van het Pentagon corruptie, en niet vuurkracht, naar voren geschoven als de belangrijkste factor achter globale drugshandel. Bijna alle geïnterviewde handelaars zeiden dat omkoopsommen betaald aan politie, politici en militaire ambtenaren essentieel waren voor het goede verloop van hun operaties. Sommigen gaven zelfs details over de gangbare tarieven: $10.000 voor informatie over invallen, $100.000 om op de hoogte te worden gesteld van een uitleveringsbevel, of miljoenen om bescherming tegen vervolging te kopen.

Van de oorlog tegen drugs naar de oorlog tegen de wet

Het offensief van Trump in het Caribisch gebied lijkt een combinatie van terrorismebestrijdingsretoriek en regimeveranderingstactieken. Door drugshandelaren en zelfs buitenlandse leiders als “narcoterroristen” te bestempelen, claimt de regering een brede wettelijke bevoegdheid om geweld te gebruiken, zonder goedkeuring van het Congres.

Volgens experts brengt de vervaging tussen misdaad en terrorisme de onschendbaarheid van de oorlog tegen terreur in de strijd tegen drugs. “Het importeren van drugs in de Verenigde Staten is zelf een terroristische daad,” zei Trump op zijn sociale netwerk, Truth Social, na een aanslag in september. Maar critici zeggen dat zo’n logica een kwestie van wetshandhaving verandert in een eindeloze oorlog, met weinig effect op de eigenlijke drugshandel.

Naast wettigheid en strategie ligt er een diepere vraag: werkt het allemaal? Na jaren van gemilitariseerde anti-drugsoperaties, van Colombia tot Afghanistan, blijven de wereldwijde drugsstromen grotendeels onveranderd. Zelfs voormalige DEA-functionarissen die het Pentagon hebben geadviseerd, geven toe dat de VS drugsverslaving niet kan stoppen met bommen.

“Zolang er vraag is, zal het aanbod blijven stromen,” concludeerde Simpkins. “Iedereen opsluiten heeft het probleem niet opgelost. Het opblazen van 11 mensen op een zilte, armoedige boot lost het ook niet op.”

Voor Jones, de ervaren Republikein uit Idaho, is het probleem eenvoudiger. “Misschien is het tijd voor hem om te stoppen met het overtreden van de wet en te beginnen met het handhaven ervan,” schrijft hij.

Hoewel de explosies in de Caraïben “mooie” beelden opleveren, onthullen ze een duistere waarheid: de door de VS geleide oorlog tegen drugs is opnieuw een oorlog zonder wet, zonder doel en zonder einde geworden.