VN-rapport dringt er bij regeringen op aan om druggebruikers niet langer te criminaliseren

In een rapport van het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR) wordt opgeroepen tot een verschuiving van strafmaatregelen om het wereldwijde drugsprobleem aan te pakken naar beleid dat is gebaseerd op mensenrechten en volksgezondheid, met als argument dat het onevenredige gebruik van strafrechtelijke sancties schadelijk is.

Het rapport dringt er bij staten op aan om een effectief drugsbeleid te ontwikkelen, inclusief het overwegen van de decriminalisering van drugsbezit voor persoonlijk gebruik.

“Als decriminalisering effectief wordt ontworpen en geïmplementeerd, kan het een krachtig instrument zijn om ervoor te zorgen dat de rechten van mensen die drugs gebruiken worden beschermd”, aldus het rapport.

“De wetten, het beleid en de praktijken die worden geïmplementeerd om drugsgebruik te bestrijden, mogen niet tot gevolg hebben dat het menselijk lijden verergert. Het drugsprobleem blijft een ernstig probleem, maar drugsgebruikers behandelen als criminelen is niet de oplossing”, aldus Volker Türk, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties.

“Staten moeten afstand nemen van de huidige dominante focus op verbod, repressie en straf en in plaats daarvan wetten, beleid en praktijken aannemen die geworteld zijn in mensenrechten en gericht zijn op schadebeperking”.

In het rapport van het VN-Bureau voor de Mensenrechten, dat is gemandateerd door de VN-Mensenrechtenraad, wordt opgemerkt dat het onevenredig gebruik van strafrechtelijke sancties mensen die drugs gebruiken ontmoedigt om behandeling te zoeken en stigmatisering en sociale uitsluiting in de hand werkt.

Volgens de laatste beschikbare statistieken van het World Drug Report 2023, worden mensen die drugs gebruiken onevenredig zwaar getroffen door door bloed overgedragen virussen, sterven er jaarlijks bijna 660.000 mensen aan drugsgerelateerde oorzaken en was 10% van alle nieuwe hiv-besmettingen in 2021 wereldwijd bij mensen die drugs injecteren.

De schadelijke effecten van dit beleid zijn volgens het rapport diepgaand en verstrekkend. De militarisering van wetshandhavingsinstanties als onderdeel van de “oorlog tegen drugs” draagt bij aan ernstige mensenrechtenschendingen, waaronder buitengerechtelijke executies. Het onevenredige gebruik van strafrechtelijke sancties draagt aanzienlijk bij aan de overbevolking van gevangenissen.

Het rapport benadrukt dat de gevolgen van dit beleid het ernstigst zijn voor mensen van Afrikaanse afkomst, vrouwen, inheemse volken en jongeren met een arme achtergrond.

“Het huidige drugsbeleid heeft de grootste impact op de armste en meest kwetsbare mensen”, zegt Turk.

Het gebruik van de doodstraf voor druggerelateerde veroordelingen is wereldwijd ook toegenomen, in strijd met internationale mensenrechtenstandaarden. Het aantal mensen dat wordt geëxecuteerd voor drugsgerelateerde misdrijven zal in 2022 meer dan verdubbelen ten opzichte van 2021 en is goed voor 37% van alle executies wereldwijd, aldus het rapport.

“De huidige overdreven nadruk op dwang en controle in de strijd tegen drugs voedt een toename van mensenrechtenschendingen, ondanks het toenemende bewijs dat decennialange criminalisering en de zogenaamde oorlog tegen drugs het welzijn van mensen niet hebben beschermd en drugsgerelateerde criminaliteit niet hebben ontmoedigd”, aldus Türk.

Het rapport laat zien dat een groeiend aantal landen in alle regio’s beleid en praktijken aanneemt die drugsgebruik decriminaliseren en behandelen als een volksgezondheidskwestie en een mensenrechtenkwestie, en die een op feiten gebaseerde aanpak toepassen die rekening houdt met gendergelijkheid en schadebeperking.

De Hoge Commissaris riep landen op om voort te bouwen op deze positieve trend.

Een groep VN-vertegenwoordigers en mensenrechtenexperts had afgelopen juni al opgeroepen om een einde te maken aan de “wereldwijde oorlog tegen drugs”.